پلیمریزاسیون
پلیمریزاسیون
بسپارش یا پلیمریزاسیون یک واکنش شیمیایی است که در آن مولکول‌های کوچک و ساده یا همان تکپار با یکدیگر پیوند برقرار کرده و مولکولی بزرگ با وزن مولکولی چندین برابر مولکول اولیه به وجود می‌آورند.
بسپارش یا پلیمریزاسیون یک واکنش شیمیایی است که در آن مولکول‌های کوچک و ساده یا همان تکپار با یکدیگر پیوند برقرار کرده و مولکولی بزرگ با وزن مولکولی چندین برابر مولکول اولیه به وجود می‌آورند.
دسته‌بندی انواع بسپارش
روش‌های انجام بسپارش را می‌توان به صورت‌های مختلف دسته‌بندی کرد:
دسته‌بندی بر اساس طریقهٔ عمل کرد:
- بسپارش آنیونی Anionic polymerization
- بسپارش رادیکالی Radicalic polymerization
- بسپارش کاتیونی Cationic polymerization
دسته‌بندی بر اساس محصولات واکنش بسپارش
واکنش بسپارش با توجه به امکان تشکیل مولکول دیگری به دو دسته تقسیم می‌شود:
بسپارش تراکمی Condensation polymerization
در بسپارش تراکمی، متصل شدن تکپارها به یکدیگر با حذف اتم‌ها یا گروه‌های اتمی همراه است (مانند آب و …)
بسپارهای زیر به روش تراکمی تولید می‌شوند:
- پلی آمید(نایلونها), پلی استرها و بعضی پلی یورتانها است.
- بسپارش افزایشی
در بسپارش افزایشی تکپارها بدون از دست دادن مولکول، به یکدیگر متصل می‌شوند؛ بنابراین بسپار تولید شده با این واکنش دارای واحدهای تکرار شونده‌ای همانند تکپار اولیه هستند. بسپارهای زیر به روش فرایند بسپارش افزایشی تولید می‌شوند:
پلی اتیلن (PE), پلی پروپیلن (PP), پلی استایرن (PS), پلی وینیل استات (PVAS) و پلی تترافلوئورواتیلن یا تفلون (PETFE) و بیشتر گرمانرم‌ها و برخی گرماسخت‌ها.
مرحله‌ای-زنجیره‌ای
در سال ۱۹۵۲ فلوری طبقه‌بندی فوق را اصلاح و واکنش‌های بسپارش را براساس مکانیسم بسپارش به دو گروه واکنش‌های بسپارش مرحله‌ای و زنجیره‌ای تقسیم‌بندی کرد. طبقه‌بندی یاد شده بر اساس این نظریه بود که در بسپارش‌های مرحله‌ای همهٔ تکپارها از ابتدا تبدیل به دوپار (دو تکپار به هم چسبیده) و سپس سه‌پار (سه تکپار به هم چسبیده) و چهارپار و … می‌شوند ولی در بسپارش زنجیره‌ای تنها تکپارهایی قابلیت تبدیل شدن به دوپار را دارند که بتوانند در ابتدای واکنش (رادیکاله یا یونیده) شوند. در مرحلهٔ بعدی نیز همین دیمرها هستند که به تکپارهای دیگر حمله می‌کنند و طول زنجیر خود را می‌افزایند و به سرعت به زنجیر بلندی تبدیل می‌شوند.
دسته‌بندی بر اساس محیط انجام واکنش
واکنش‌های بسپارش بر اساس محیط انجام واکنش به سه دسته تقسیم می‌شوند.
- بسپارش توده‌ای Bulk polymerization
- بسپارش امولسیونی Emulsion polymerization
- بسپارش محلولی Solution polymerization
